وداع فرش ایرانی با بازارهای جهانی

سهم ایران از بازار جهانی فرش دستباف به کمتر از 30 درصد رسیده است و با نهایت تاسف در ژاپن نیز شاهد سیر نزولی صادرات فرش دستباف ایران به این کشور هستیم. 

رییس هیات مدیره اتحادیه فرش ایران در ژاپن روز جمعه در دفتر مرکزی این اتحادیه گفت:‌ «زنگ خطر بی هویتی فرش دستبافت ایران روز به روز بیشتر شنیده می‌شود و همه تلاشگران پهنه فرش ایران بر پایه تجربیات ارزشمندشان به میدان بیایند و پیشنهادهایی را برای رونق بیشتر فرش دستبافت ایران در جهان بیان کنند». 

فرش ایرانی زینت بخش سازمان‎‎ ملل‎ شد

خانواده سبز : یکی‎ از نفیس‎ ترین‎‎ فرش‎ های‎ جهان بافته‎ استاد مـحمـد صیـرفیـان‎ , هنـرمنـد فرشباف‎ اصفهانی‎ در سازمان‎ ملل‎ نصب‎ شد.
به‎ گزارش‎‎ واحد مرکزی‎ خبر ,این‎ فرش نفیــس‎ که‎ از طرف‎‎ محمد صیرفیان‎ فرش‎ باف ایـرانـی‎ به‎‎ سازمان‎ ملل‎ متحد اهدا شده است‎ در نـوع خود یکی‎ از زیباتـریـن‎ آثـار هنـری‎ فــرش‎ اصفهان‎‎ محسوب‎ می‎ شود , این فرش‎ 25 متـر مربع‎ مساحت‎ دارد که‎ در هر سانتـی‎ متـر آن‎ 200 گره‎‎‎‎ به کار رفته است‎ , طرح‎ بـه کـار رفته‎‎ در ایـن‎ فـرش‎ الهـام‎ گـرفتـه از طرح‎ ابتکاری‎‎‎ گنبدی است‎ و رنگ‎ هـای آن‎ نیـز از مواد گیاهی‎ تهیه‎‎‎ شده کـه از ثبـات‎ قـابـل‎ توجهی‎ برخوردار است‎.
همچنین‎‎ یکی‎ از اشعار شاعـر معـروف‎ ایـران زمین‎‎‎ سعدی‎‎ خوش‎ سخن باعنوان بنی‎ آدم‎ اعضای یکدیگرند چو در آفرینش‎ ز یک‎ گوهرنـد نیـز با نخ‎ طلا در این‎ فرش‎‎ نقش بسته‎‎ که زینـت‎ و جلای‎ فرش‎ را دو چندان‎ کرده‎ است‎.
این‎‎‎ چهارمین اثر هنری‎ ایـران اسـت‎ کـه‎ در سازمان‎ ملل‎ به‎‎ ثبت‎‎ رسیده است.
همچنین‎ قالیچـه‎‎ ای‎ مـنقـوش‎ بـه تصـاویـر دبیرکلهای‎ سابق‎ و کنونـی‎ سـازمـان‎ ملـل‎ , قالیچه‎‎ اهدائی‎ مصدق‎ به سازمان‎ ملل‎‎ در سال , 1331 لوح‎ حقوق‎ بشر کوروش‎ که‎‎ مربوط بـه فتح‎ بابل‎ است‎ از جمله‎ آثار تاریخی‎ و هنری‎ ایران‎‎ محسوب‎ می‎ شود که‎ در سازمان ملـل‎ در معرض‎ دید همگان‎ قرار دارد.

روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران

فرش ایرانی را صنعتی نمی‌خواهیم

خبرگزاری فارس: روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران با انتقاد از برخی اظهار نظرها درباره ضرورت صنعتی شدن صنعت فرش دستباف ایران بر تولید فرش‌های دستباف درآمیخته با هنر ایرانی تأکید دارد.

فرش آیینه تمام نمای تمدن ایران

فرش به معنای الیافی گستردنی است و آنچه بر زمین گسترده شود . دست آفریده های پر نقش و نگار ایرانی ره آورد زندگی پر تلاش زنان و مردانی است که با شوریدگی نگاره ها و گرمی رنگ دل های پاک ممزوج شده است . این دست آفریده های خواب دار گره خورده که قالی ایران نام دارد .

قالی زیر اندازی است یک رو ، با تار و پرز و پود ضخیم و پود نازک و با گره . پیشینه قالی در ایران به دوره می رسد و در اینکه خاستگاه آن ایران بوده است شک و تردید وجود ندارد .هخامنشیان

تابلو فرش -سری ۲

 

تابلو فرش-سری۱

 

قالی

قسمی از گلیم پرزدار منقش گرانبها که خالی نیز گویند. (ناظم الاطباء). مهمترین محصول صنعتی ایران در عصر حاضر قالی و قالیچه دست بافت است . قالی بافی از صنایعبسیار قدیم ایران است . میگویند که اسکندر کبیر وقتی برای اولین بار مقبره کوروش بزرگ را بازدید نمود مشاهده کرد که آن با قالی خیلی خوب پوشیده شده و نیز میگویند که در قصر تیسفون یا طاق کسری در زمان ساسانیان یک قطعه قالی وجود داشته که با جواهر و فلزات قیمتی پوشیده شده بود، ولی شرح این قالی آنقدر با افسانه آمیخته شده که نمیتوان آن را کاملاً باور کرد. در آسیای وسطی تکه های قالی قدیمی پیدا میشود که متعلق به ادوار قبل از اسلام است .در نقاشیهای بعضی از نقاشان قرون وسطی در اروپا قالی هائی نشان داده شده که می بایست ساخت ایران باشد. نمونه های اولیه قالی و قالیچه که در موزه ها و گنجینه های شخصی است و محققاً میتوان آنها را به ایران نسبت داد متعلق بزمان قبل از دوره صفویه است . علت اینکه از زمان قدیمتر از آن نمونه قالی بدست نیامده آن است که اغلب اشیاء صنعتی برای نگاه داشتن ساخته میشدند و قالی برای استعمال ، و اگرچه قالی نسبتاً بادوام است ، در نتیجه استعمال زیاد پس از مدتی کهنه شده از بین میرود. در قالیهای قدیمی کمتر نوشته ای دیده میشودکه تاریخ و محل ساخت آن را بطور تحقیق بتوان معین کرد. گمان میرود که بعضی از این قالی ها در تبریز در زمان حکمرانی سلاطین ترکمان و مغول که قبل از صفویه سلطنت میکردند ساخته شده باشد. بعضی از قالیهای قدیمی را به اواخر قرن نهم هجری (اواخر قرن پانزدهم میلادی )نسبت میدهند، زیرا نقشه های آنها خیالی تر و رنگآمیزی آنها با قالی های اوائل دوره صفویه فرق دارد. احتمال میرود که قالیبافی در زمان سلطنت طویل شاه طهماسب به اعلی درجه ترقی رسیده باشد. درجه تکامل صنعت دراین زمان میرساند که قالی بافی تاریخ قدیمی داشته و با اینکه نمونه هائی از ترقی آن در دست نیست معهذا ثابت میکند که دوره مدیدی طول کشیده تا به این درجه رسیده . چون محل ساخت اغلب قالی های اوائل این عصر معلوم نیست ، معمولاً قالی های دوره صفوی را از روی نقشه آنها طبقه بندی مینمایند. در میان نقشه های مختلف و مهمتر از همه طرحی است که در وسط ترنجی دارد. نمونه بسیار مشهور این قسم نقشه قالی مسجد اردبیل فعلاً در موزه ویکتوریا و البرت در لندن میباشد. آن فرش قالی بزرگی است که طول آن ده متر و نیم و عرض آن قدری کمتر از 5 متر و نیم است (5/34 فیت و 5/17 فیت ). از روی تخمین معین کرده اند که این قالی تقریباً 32 ملیون گره دارد! دور ترنج مرکزی را نقشهای کوچکی که به گل شاه عباسی موسوم است احاطه نموده و آن عبارت از نقش مدور یا بیضی شکلی است که وسط آن گل و دور آن را حلقه ای از گل با برگ گرفته در هر گوشه متن قالی یک چهارم ترنجی کشیده شده . یکی از خصائص این قالی بزرگ نمایش قندیل مسجد میباشد که در دو سر ترنج کشیده مثل اینکه از آن آویزان است

طرح نقشه‌های قالی و قالیچه در ایران واصفهان

در میان طرحهای مختلف فرش جهان، طرحهای ایرانی جایگاهی مشخص و مقامی برجسته دارد. متأسفانه در سالهای اخیر بسیاری از کشورهای صادرکنندة فرش، طرحها و نقشه‌های ایران را تقلید کرده و وارد بازار می‌نمایند و بازار فرش را تصاحب کرده‌اند. کشورهای هندوستان، پاکستان، افغانستان، چین، مصر، رومانی، آلبانی و بعضی از کشورهای دیگر اکنون میدان‌دار این بازارند که همگی نیز طرحهای مسروقة ایران را به کار می‌برند. مثلاً هندوستان که در این زمان بزرگترین کشور صادرکنندة فرش است، بیش از پنجاه طرح ایرانی را مورد استفاده قرار می‌دهد. 65% تولید این کشور را فرشهایی تشکیل می‌دهد که از فرش ایرانی نسخه‌برداری شده‌اند.

فرش نایین

شهرستان نایین از توابع استان اصفهان است، که با در نظر گرفتن کویر، مرزهای آن به اصفهان، اردستان، یزد، سمنان، و طبس ( گلشن ) میرسد. شهرستان نایین از سه بخش شهر نایین و حومه، انارک، و خور و بیابانک تشکیل شده است که مجموعاً 13 دهستان و 830 روستا را شامل میشوند. وسعت شهرستان نایین 53000 کیلومتر مربع است. 

 

فرش نایین را در نقاط مختلفی از ایران می بافند. به غیر از تمام محدوده ی شهرستان نایین و شهرهای هم مرز دور یا نزدیک نظیر طبس، کاشمر، سمنان، حومه اصفهان، حتی مناطقی نظیر روستاهای اشتهارد، شهرک صنعتی قزوین و معلم کلایه ( مرکز الموت ) در اطراف تهران، تحت تاًثیر توفیق و شهرت فرش نایین اقدام به تولید این فرش کرده اند. در این که در ایران مناطقی وجود دارند که به دلیل تسلط و تکنیک بالای فرش بافی قادر به بافت هر نوع فرش هستند شکی نیست، ولی به این امر باید اذعان کرد که در ایران نقاط معدودی باقی مانده است که دارای فرشی با هویت مشخص، بر حسب سابقه و موقعیت محلی و بومی باشد، و یکی از آن نقاط بی تردید شهرستان نایین است ( حتی اگر سابقه ی این فرش را اندک و طرح های آن را متاًثر از اصفهان بدانیم ). این اعتقاد زمانی برای ما حاصل آمده که اقدام به دیدار از برخی مناطق و روستاهای شهرستان نایین کردیم. آنچه در روستاهای جنوبی و شرقی و شمالی نایین بافته می شود، دقیقاً در گستره ی نفوذ فرهنگی فرش نایین است. شگفت آنکه هنگامی که این فرش از خور به سوی طبس و کاشمرو سبزوار حرکت می کند، به نوعی رفته رفته از کیفیت تهی می شود. بدین ترتیب منظور ما از " فرش نایین " در اینجا کلیه ی فرش هایی است که در شهرستان نایین و مناطقی نظیر خور و جندق و روستاهای مربوط به آنها بافته می شود. البته کیفیت تولید در این نقاط نیز با یکدیگر تفاوت هایی دارد که به آن اشاره خواهد شد.

برگزاری سمینار فرش وتجارت الکترونیک

سمینار فرش وتجارت الکترونیک در راستای افزایش صادرات وحمایت از صنعت فرش برگزار می شود.به گزارش ابتکار  نادر تاجری،دبیر سمینار فرش وتجارت الکترونیک با اعلام این خبر گفت:این سمینار یک روزه قرار است با حضور مسولان ودست اندرکاران صنعت فرش روز سه شنبه 28 مهر ماه سال جاری برگزار شود.تاجری با بیان اینکه بخش خصوصی به دلیل افت صادرات فرش به دنبال بررسی راهکارهای الکترونیکی برای صادرات این محصول است اظهار داشت:اتحادیه صادرکنندگان و تولیید کنندگان فرش دستباف با همکاری یک شرکت فعال در عرصه تجارت الکترونیک (هایبرد)اقدام به برگزاری این سمینار در راستای بررسی فروش و صادرات الکترونیکی فرش نموده است.وی افزود:سمینار فوق با حضور اساتید،کارشناسان و مسولان صنعت فرش از ساعت 14/30 الی 17 در تالار سمینارهای اتحادیه صادرکنندگان فرش برگزار می شود.

فرش ساروق

در چهل کیلومتری شمال اراک دهستانی به نام ساروق وجود دارد که فرش های خوش بافت و رنگش از یکی دو قرن پیش تاکنون برای آن شهرت فراوانی را بوجود آورده است. ساروق نامی شناخته شدهدر بین مجموعه داران فرش و فروشنده های قالی در ایران و بازارهای خارجی است. فرش بازان جهان ساروق را به ویژه دست بافت های قدیمی آن را به گونه فرش های تبریز و کاشان خوانسار واصفهان تحسین می کنند. در این اقبال جهانی علاوه بر مشخصات عالی بافت و رنگ های پخته و اصیل که هموراه در فرش ساروق وجود داشته و با تقلب بافنده و یا سوداگر هیچ گاه این شهرت خوب خدشه دار نشده تبلیغ اولیه شرکت زیگلر وسایر همکاران خارجی عرضه نمودند عامل بسیار با ارزش و مهمی بوده است.

بافنده ساروقی کار خود را تحت ضابطه های خاص و کنترل شده ای شروع کرده و همواره با رعایت آن معیارها توانسته است وضعیت فرش خود را در بازارهای متلاطم و پر رقابت جهانی حفظ نماید. خوش نامی ساروق آن چنان است که به فرش های درجه دوم و حتی نامرغوب تر از آن که تولیدهای محلات و مشگ آباد هستند نیز نام ساروق می نهند.

یکی از مشخصات ویژه فرش ساروق به خصوص انواع قدیمی آن کیفیت جالب رنگ های آن است. رنگ هائی که بیشتر درمایه های مسی، بلوطی، قرمز، بژ و آبی به زمینه فرش منعکس می شوند.رنگ قرمز روناسی که به نام قرمز مسی ملایمی که به مرور زمان پخته و براق شده و به فرش حالت مخمل مانندی می دهد. به ویژه آن هائی که با پشم های مرغوب ولطیف بافته شده اند.

فرش های ساروق بافت محکم و به نسبت ظریف دارند(حداکثر 5000 گره در دسیمتر مربع)، بافنده های محلی روش پودگذاری خاصی دارند به این گونه که بعد از هر ردیف گره دو نخ پود زنده و گاهی در فاصله بین 5 تا 10 ردیف گره، پود اضافی دیگری را نیز می گذارند. فرش های آن اغلب درسبک های شاخه شکسته و یا منحنی و به طور معمول با طرح های لچک و ترنج و دسته گل بافته می شوند. دراین ناحیه بافت فرش های مشابه با الگوی فرش های طرح اسلیمی اصفهان در کیفیتی نازل تر در زمینه قرمز روناسی با ترنج ظریف لوزی شکل به رنگ آبی کم رنگ نیز صورت می گیرد. از طرح ترنجدار ساروق نمونه های مشابهی در قم، قزوین، ساوه و گلپایگان نیز بافته می شود. بافنده های ساروق بیشتر حاشیه فرش های خود را با نقوش سماوری، خرچنگی با نقش های کلاسیک شاه عباسی تزئین می کنند.

طبقه بندی فرش ها

به علت تعدد مراکز فرش بافی در ایران و طرح های متنوع مورد عمل قالی بافان این مناطق و تقلیدی که از طرح های اختصاصی یک منطقه در مناطق دیگر می شود. گاهی شناخت دقیق محل بافت برخی از فرش ها تا حدودی مشکل می گردد در این مورد ضابطه هایی از قبیل نوع گره، نوع رنگ، جنس الیاف، تعداد پود، ارتفاع پرز و برخی دیگر از جزئیات مشخصه های مهمی هستند که م لاک عمل خبرگان قرار می گیرند.

گاهی فرش را از لحاظ مراکزی که در آن خرید و فروش صورت گرفته است نام گذاری می کنند که عملی کاملاً لغو و بی مورد است. به عنوادن مثال فرش هایی به نام موصل (شهری در عراق) در اندازه های تقریبی 130×200 سانتی متر که در اصل فرش های بافت همدان و کردستان هستند.

به طور کلی فرش های ایران را از نظر گاه مراکز بافت در دو گروه بزرگ می توان طبقه بندی کرد.

تاریخ قالی بافی

با وجود آنکه در مورد اولین دست بافته های بشر اطلاعاتی کم و بیش کافی وجود دارد ولی درباره نخستین فرش های گره دار جهان و تاریخ و محل بافت آنها دانسته های ما اندک بوده و بیشتر در حدود حدس و فرضیه باقی مانده است. در ردیابی معکوس مسیر توسعه و پیشرفت فن قالی بافی و رسیدن به نقطه شروع و مهد این پیشه مفید که پیدایش آن تنها بر اساس رفع احتیاج و توسط چادرنشیانان و قبایل صحراگرد صورت گرفته است پژوهشگران اروپائی در گذشته در اثر تحقیقات خود به این نتیجه رسیده بودند که تمدن های باستانی مصر و ‌آور گهواره فرش بافی جهان بوده اند و شواهد نستباً معتبری نیز در صحت این مدعا در اختیار داشتند . از جمله م ندرجات تورات به هنگامی که در فصل هجرت قوم بنی اسرائیل در باب آرایش خیمه ها و استفاده از قالی سخن می راند و هم چنین ستون یادبودی از شلما نصر دوم آشوری که در آن نقش دو تخته فرش با ریشه ههای بلند حکاکی شده است.
فرضیه این محققین که قدمت بیشتر و اصالت کمتری داشته و بشتر بر مبنای گفتاری استوار بوده و یا اشاره بر نمونه ای غیر از فرش حقیقی چون نقش سنگی آن دارد با کشفیات باستان شناس معروف روسی به نام «ردنکو» که در نیمه اول قرن اخیر در میان توده های یخی موفق به کشف یک تخته فرش گره دار می گردد به کلی دگرگون شده و در نتیجه مهد قالی بافی از سواحل نیل و رودخانه های دجله و فرات به آسیای مرکزی تغییر مکان می دهد. با شرح کامل تر این حفاری و تفاسیری که بر نتیجه این کشف با اهمیت نوشته شد مسئله را در زیر نور تابان تری می بریم.
در سال 1328 شمسی (1947میلادی) پروفسور ردنکو قطعه فرش گره داری را که در اصل به عنوان پوشش اسب به کار می رفته است در قبرهای مستور از یخ چادرنشینان صحراگرد در محلی به نام «پازیریک» واقع در هشتاد کیلومتری مرز مغولستان در میان کوه های آلتائی کشف می نماید. این فرش که قدمت آن به 2500 سال قبل می رسد در اندازه های 83/1×2 متر و با 3600 گره در دسیمتر مربع و در رنگ قهوه ای مسی و سبز روشن بافته شده است. تصویرهای حاشیه آن با شکل های متداول در دوره هخامنشی و نقش های تخت جمشید شباهت فراوان و بدون ت ردیدی دارند و در زمینه مرکزی آن تصاویر ستاره هایی چهار پره ای شبه شکل های منعکس شده بر روی اشیاء کشف شده در لرستان مربوط به این دوره در دورن مجموعه ای از قاب ها محصور شده اند.

نگاهی به عملکرد مرکز ملی فرش ایران

از زمان تشکیل تا کنون بروشنی بر این مسئله تاکید دارد که نبود برنامه ای دراز مدت، مدیران را در لابیرنت بی انتهای سرگردانی دچار روزمرگی و قبول نتایج محدود نموده و تاثیر بیرونی آن بر بخش های مختلف به حکم قانون ظروف مرتبطه، عینا به سایر اجزاء و ارکان تولید و تجارت منتقل و منعکس گردیده است.
    
    از این رو در آستانه تحول در قوای مجریه و تصدی دولت جدید، بررسی ضرورتها و نیازهای این بخش، بدور از هرگونه تعلق و گرایش سیاسی، یکی از مهمترین رویکردهایی است که می تواند و باید مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و دستاندرکاران با بهره گیری از تجارب حرفه ای خود به تعریف انتظارات معقول و منطقی از دستگاه متولی فرش دستباف کشور بپردازند و با سهیم شدن در این همفکری راه رسیدن به شرایطی مطلوب و همه جانبه برای فرش کشور را هموار کنند. بر متولی این بخش است که با بهره گیری از نظرات کارشناسان و دلسوزان، در تسهیل شرایط ناگواری که بدلایل مختلفی از جمله رکود سنگین اقتصاد جهانی روز به روز بر دشواریهای آن افزوده می شود همت گمارد. تجربه گذشته در تعامل این مرکز با دستاندرکاران بخش خصوصی تجربه ای ناخوشایند و رابطه ای یکجانبه و آمرانه بوده است. نتیجه اینکه اعتبارات هزینه شده عملا نتوانسته اند کمترین بهبودی را در شرایط موجود و آتی فرش کشور فراهم کنند. مرکز ملی فرش ایران برای برون رفت فرش کشور از شرایط ناگوار موجود گزینه ای مهمتر و کارامد تر از تعامل واقعی و مشفقانه با بخش درگیر در تولید و تجارت پیش روی نداشته و توفیقات آتی فرش دستباف کشور بی تردید جز در سایه تعامل مبتنی بر التزام متقابل هر دو بخش خصوصی و دولتی قابل فرض نخواهد بود.
    
    از همین رو از دستاندرکاران و کارشناسان دعوت می شود تا با توجه به جمیع جهات و ملاحظات و به انگیزه کمک به ایجاد تشکیلاتی کارامد و موثر برای راهبری فرش کشور، نظرات و پیشنهادات خود را بر این مقوله افزوده و سهم خود را در اعتلای فرش کشور ایفا نمایند.
    منتظر دریافت نظرات شما و انتشار آن هستیم. 

مدیریت؛ چالش اصلی فرش دستباف کشور

تنزل بخشیدن به مرتبه مدیریت در این بخش به موضوعات دست چندم اقدام نسنجیده ای است که ریشه در عدم تعریف اساسی از این هنر صنعت ملی دارد. 

فرش دستباف ایران یکی از فعالیت های جدی و فراگیر در عرصه هنر و صنعت است. کمتر نمونه پایدار از جنبه های هنری را می توان سراغ داشت که تا این اندازه و در این سطح در کشور مان نفوذ و گستردگی داشته و جمع قابل ملاحظه ای از جمعیت کشور را با خود همراه کرده باشد. سابقه تاریخی این تلاش ملی علاوه بر شهرهای بزرگ و مراکز اصلی در استانهای کشور، ریشه در روستاهایی دور دارد. بطوری که این آبادی های گاه بسیار کوچک، آوازه ای جهانی به خود گرفته اند. هریس، انجلاس، درخش و دهها روستای کوچک ایران حتی پیش از اینکه در جغرافیای سیاسی کشور به عنوان شهر معرفی شوند، شهرتی جهانی داشته اند که آن را مدیون همین تلاش هنری و تولید و عرضه قالی و انواع دستبافته ها بوده اند. در لیست بلند این آوازه جهانی همچنین به وفور نام ایلات و عشایر مختلف کشور را از ترکمن،افشاری، قشقائی، لر، بختیاری، شاهسون و.. می توان یافت.