معیار شرکت در نمایشگاه های خارجی، علاقه مدیران یا ضرورت؟!

 و نکته جالب توجه این است که گویی هیچ کارشناس و کارشناس مسئولی در این سازمان نیست که برای هر کدام از این نمایشگاه ها.../حضور در یک نمایشگاه خارجی یا حتی داخلی، اگر با مطالعه و به درستی انجام پذیرد و ایران به صورت دقیق و حرفه ای در این کشورها معرفی شود، دیگر مشکلاتی چون خلیج عرب و یا درج بوعلی سینا بر اسکناس های تاجیکی به وجود نخواهد آمد و ...
    یکی از شعارهای دولت نهم توسعه گردشگری داخلی و خارجی در کشور بود؛ توسعه ای که بر پایه آن بسیاری از سفرای کشورهای گوناگون بارها و بارها به بهانه همایش های گوناگون فرصت های سرمایه گذاری در ایران به گشت و گذار در ایران پرداخته و از طریق آن با کشورمان آشنا شدند.
    
    سازمان میراث فرهنگی نیز هر بار که با هزینه های کلان این همایش را برپا می کرد، از مسئولان و مقامات ارشد کشوری گرفته تا مدیران مختلف آژانس های گردشگری را در این همایش شرکت داده و در جلوی دوربین های تأکید می کرد که این برای نخستین بار است که سفرای کشورها با این کشور این چنین آشنا می شوند و این چنین در حوزه گردشگری تمایل خود را برای سرمایه گذاری و تبادل گردشگر اعلام می دارند.

   البته همین فضا موجب شده بود که خلاقیت مدیران ارشد دولتی شکوفا شده و باز هم برای نخستین بار به فکر تهیه تقویمی با عنوان تقویم نمایشگاه های خارجی و داخلی افتاده و آن را پس از پیگیری های بسیار تهیه کنند.
    
    به هر روی، تقویم نمایشگاهی نیز بدون هیچ معطلی و ظاهرا بدون هیچ مطالعه ای تهیه شد! چرا که در عرض چند ماه، این سازمان از طریق تریبون های رسانه ای اعلام کرد که با مطالعات انجام شده، کشورهایی به عنوان بازار هدف مشخص شده است که بر اساس آن قرار است در نمایشگاه های مختلف این کشورها حضور یافته و یا اینکه از طریق برگزاری هفته های فرهنگی در آنجا و بالعکس ایران را در این کشورها معرفی کنیم تا از طریق گردشگری این کشور گسترش یابد!
    
    بنا بر این گزارش، لیست بازارهای هدف که هرگز به طور رسمی اعلام نشد و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به صورت پراکنده تقویمی را ارایه کرد که در آن کشورهایی چون امارات متحده عربی، فرانسه، انگلستان، یونان، هلند، اسپانیا، ترکیه، ایتالیا و آلمان به عنوان کشورهایی که نمایشگاه های مختلف گردشگری برگزار می کنند معرفی شدند و قرار بر این شد که ایران در این نمایشگاه ها حضور یابد تا بتواند از این طریق به معرفی ایران در جهان بپردازد.
    
    البته در همان زمان هم بسیاری از رسانه ها با درج مقالات و گزارش های انتقادی کوشیدند که به یاد این سازمان بیاورند که این سازمان به عنوان یک ارگان دولتی باید تنها سیاستگذار بوده و به صورت اجرایی وارد عمل نشود. بلکه از طریق حمایت کردن از بخش های خصوصی و تشویق و ترویج آنها برای حضوردر این نمایشگاه ها، به معرفی ایران در سطح جهان بپردازد.
    
    با این حال، سازمان میراث فرهنگی، هر سال پر رنگ تر از سال قبل، با حضور خود در این نمایشگاه ها، نهایت تلاش خویش را به کار بست تا ایران را معرفی کند. صرف نظر از اینکه آیا مطالعه ای در بررسی بازار های هدف گردشگری به صورت کامل از سوی این سازمان در این چند سال انجام شد یا نه، باید گفت، حتی برای همان چند کشور فرضی که قرار بود بازار هدف گردشگری ایران باشد، نیز مطالعه موردی انجام نشد تا تمایل و علایق گردشگران آن کشور مشخص شود تا از این طریق سیاستگذاری مناسبی برای حضور آژانس داران و بخش های خصوصی گوناگون انجام گیرد.
    
    برای نمونه، برای کشورهایی چون امارات که مردمانش عاشق طبیعت هستند، بناهای تاریخی به عنوان جاذبه معرفی شد و برای کشورهایی چون ایتالیا، جاذبه های طبیعی! و این نیز گذشت.
    
    حضور مسئولان و مقامات کثیر دولتی به بهانه سمت های مختلف در این نمایشگاه ها که هر یک هزینه های کلانی را بر بودجه این سازمان تحمیل می کرد در شرایطی که مهندس رحیم مشایی رئیس قبلی این سازمان بارها و بارها، از کمبود بودجه تبلیغاتی این سازمان شکوه می کرد تعجب همگان را برآورده بود. وی ستادی به عنوان ستاد نمایشگاه ها و تبلیغات تشکیل داد که رییس آن نیز در این مسند، به گشت و گذار پرداخته و با آژانس داران معدودی وارد عمل شد به طوری که برای حضور در هر نمایشگاهی برخی از آژانس داران را دعوت کرده و از آنان برای حضور در نمایشگاه ها استفاده می کرد.
    
    البته نگاهی به ابزار آلات تبلیغی در این نمایشگاه ها نیز نکته ای حائز اهمیت است، چرا که پس از پیگیری ها و هزینه های بسیار، در نمایشگاه های عظیمی چون ATM در دبی، BIT در میلان ایتالیا، ITB در برلین آلمان و MITT در مسکو روسیه تراکت ها و سی دی هایی پخش می شد که یا به زبان فارسی بود یا به زبان انگلیسی و در بخش هایی که مورد اعتراض بسیاری از آژانس داران مختلف قرار می گرفت، هیچ بسته تبلیغاتی که حاوی معرفی کامل ایران به بازار هدف تعیین شده باشد تهیه نشده بود.
    
    البته مشغله های بسیار رئیس این ستاد برای حضور در نمایشگاه های خارجی موجب شده بود که وی فراموش کند که یکی از شعارهای مشایی توسعه گردشگری داخلی نیز بود و ملک زاده معاون وقت گردشگری بر اساس همین شعار تلاش کرده بود که آمارهای گردشگری داخلی را تا چهل میلیون نفر سفر گسترش دهد.
    
    و این گونه بود که سازمان کوچک میراث فرهنگی به جزایر دور افتاده ای از هم تقسیم شود که از سویی به توسعه گردشگری خارجی و از سوی دیگر به توسعه گردشگری داخلی سوق داده شود؛ توسعه ای که پس از سال ها، هنوز تناقضاتی در توسعه یافتنش وجود دارد.
    
    شاید نخستین بار سازمان میراث فرهنگی به این نتیجه رسیده بود که کشورهای عربی و به خصوص نمایشگاه ATM می تواند بازار کار خوبی برای ایرانیان باشد. به همین دلیل بود که چهار سال متوالی برای حضور در این نمایشگاه اقدام کرده و انواع و اقسام آژانس های دولتی و واسطه های خود را به دبی فرستاد تا شاید از این طریق، ایران حداقل به جهان عرب معرفی شود. البته در تمام این حضورها، یک شعار توسعه روابط میان دو کشور نیز مد نظر بود و به همین دلیل، مشایی بارها و بارها به عنوان رایزن فرهنگی به این کشورها سفر کرد و بارها مورد استقبال پادشاهان و شاهزادگان این کشورها قرار گرفت. اما دریغ از افزایش سفر عرب ها به این سرزمین؟!
    اما هنوز پنج سال نگذشته است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شروع به تغییر کشورهای هدف کرده و یکباره و ناگهانی به این نتیجه می رسد که دیگر این کشورها نمی توانند بازارهای هدف خوبی برای ایران باشند. به همین دلیل امسال از حضور در نمایشگاه ATM خودداری کرده و برای حضور در نمایشگاه گردشگری KOTFA در کره جنوبی اقدام می کند و همه مدیران و مسئولان را به این کشور فرامی خواند.
    
    و نکته جالب توجه این است که گویی هیچ کارشناس و کارشناس مسئولی در این سازمان وجود ندارد که برای هر کدام از این نمایشگاه ها، مقامات ارشد دولتی حتی معاون رئیس جمهور و رئیس این سازمان مجبور به ترک کشور و خالی گذاشتن تمام پست های دولتی شده و برای شرکت در یک نمایشگاه معمولی در سطح کارشناسان اقدام می کند.
    
    البته روابط عمومی این سازمان، این مسأله را توجه ویژه مسئولان به این مقوله تحلیل کرده و همواره از آن حمایت می کند و هرگز هم به این موضوع نمی پردازند که براستی تکلیف مابقی ارباب رجوع ها و صاحبان پروژه ای که در چند روزی که هیچ یک از روسا در سازمان حضور ندارند، چیست و چه کسی باید پاسخ این دیرکردها را بدهد!؟ و...
    
    به هر حال، این گونه است که پنج سال و اندی از عمر این دولت می گذرد اما هنوز مشکلاتی در حوزه گردشگری چون آمار نادرست سفرهای داخلی و خارجی، نبود مطالعه دقیق در بازارهای هدف گردشگری، وضعیت سرمایه گذاری و حضور سرمایه گذاران خارجی در ایران و ... هنوز حل نشده است.
    
    آن هم در صورتی که حضور در یک نمایشگاه خارجی یا حتی داخلی، اگر با مطالعه و به درستی انجام پذیرد و ایران به صورت دقیق و حرفه ای در این کشورها معرفی شود، دیگر مشکلاتی چون خلیج عرب و یا درج بوعلی سینا بر اسکناس های تاجیکی به وجود نخواهد آمد. شاید اگر ایران به درستی معرفی شود، دیگر مشکلی به نام اشیای تاریخی جیرفت و ... آن هم در برابر چشمان این همه انسان و در روز روشن، اتفاق نخواهد افتاد. خط پایان نزدیک است و فردا دیر. هم اکنون باید کاری کرد.