هنر و فرهنگ بخش مغفول‌مانده در جایگاه کنونی فرش است

رییس پژوهشگاه هنرهای سنتی و صنایع دستی گفت: اکنون فرش با توجه به ترکیب کلی و برنامه‌های مرکز ملی فرش، جایگاه و آینده‌ی روشنی ندارد.

سیدسعید زاویه در گفت‌وگو با خبرنگار بخش صنایع دستی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان این‌که نبود سازمانی مستقل برای فرش، مشکل اصلی آن نیست، اظهار کرد: وقتی مرکز ملی فرش شکل گرفت، این انتظار وجود داشت که سازمانی مستقل به فرش می‌پردازد و حتما تحولاتی در این حوزه اتفاق می‌افتد؛ اما عملکرد این مرکز در چند سال گذشته نتیجه‌بخش نبود که اکنون تنها نیاز فرش را تشکیل سازمانی مستقل بدانیم.

او به مقایسه‌ی دوره‌هایی که فرش زیرمجموعه‌ی جهاد سازندگی و وزارت بازرگانی بود، پرداخت و گفت: در دوره‌ای که فرش در اختیار جهاد سازندگی بود، اتفاق‌های سازنده‌ای برای آن رخ داد. تعاونی‌هایی برای فرش شکل گرفت و بافنده‌ها و طرح‌ها دارای شناسنامه شدند و دوره‌های آموزشی برای طراحی و بافت برگزار شد؛ اما در این دوره، مرکز ملی فرش بیش‌تر یک نشان بود تا سازمانی که بخواهد واقعا برای فرش فعالیت‌هایی را انجام دهد. البته نمی‌توان کارهایی را که این مرکز انجام داده است، نفی کرد؛ اما با توجه به شرایط موجود به‌نظر می‌رسد، یک سازمان یا مسؤول مستقل، مسأله‌ی اصلی فرش نیست.

عضو هیأت علمی دانشگاه هنر تهران ادامه داد: شرکت سهامی فرش نیز به‌عنوان شرکتی که پیشینه‌ی طولانی‌تری نسبت به مرکز ملی فرش دارد، فقط می‌خواهد کار اقتصادی انجام دهد و هرگز نتوانسته است متولی فرش به‌عنوان هنر ـ صنعت و یکی از شاخصه‌های اصلی صنایع دستی باشد.

زاویه با تأکید بر این‌که تعیین جایگاه برای فرش به مطالعه‌های عمیق‌تری نیاز دارد و باید این مسأله بررسی شود که چرا فرش این وضعیت را پیدا کرده است، گفت: درباره‌ی فرش بیش‌تر مسأله‌ی نگرش مطرح است، چون تا وقتی نگرشی برای متحول کردن فرش حاکم نباشد، واقعا فرقی نمی‌کند فرش کجا باشد، چون در غیر این صورت، جریان موجود هم‌چنان ادامه می‌یابد.

این استاد دانشگاه هنر تهران بیان کرد: بخش مهم فرش، یعنی هنر و فرهنگ در جایگاه کنونی مغفول مانده است و اگر بافنده‌ها اکنون نگران این جابه‌جایی هستند، باید به آن‌ها گفت، مگر اکنون برای فرش چه کارهایی می‌شود که این جابه‌جایی بخواهد آینده‌ی آن و بافنده‌ها را با نگرانی همراه کند.

او با اعتقاد به این‌که بنیادی‌ترین فعالیت‌ها در حوزه‌ی فرش تا کنون به جهاد سازندگی و تعاونی‌های فرش مربوط بوده است، اظهار داشت: جابه‌جایی فرش به بررسی کارشناسی نیاز دارد و این‌که در دو جبهه‌ی مجزا مصلحت‌ها مطرح می‌شود، راه حل قضیه نیست، چون هر کسی از موضع خود با این مسأله برخورد می‌کند.

زاویه ادامه داد: اساسا باید بررسی شود که چه توقعی از فرش داریم و آن، چه جایگاهی دارد و چه ویژگی‌هایی از آن موجب می‌شود، دائم از فرش صحبت کنیم.

وی با بیان این‌که فرش در مرکز ملی فرش هیچ‌ جایگاهی ندارد، افزود: اکنون در نقطه‌ی مطلوبی از مدیریت فرش قرار نداریم که نسبت به آینده‌ی آن نگران باشیم. البته تغییر همواره بد است و حاشیه‌هایی دارد و شاید بهتر باشد در این تغییر برنامه‌ی مشخصی ارائه شود؛ اما یک‌پارچه کردن مدیریت نیز منافعی دارد که از هدر رفتن بودجه جلوگیری و مسؤولیت‌پذیری دستگاه‌ها را بیش‌تر می‌کند